نقش جی آی اس در مدیریت بحران

در سال های اخیر وقوع رخدادهای طبیعی در کشورمان که موجب بروز حوادث سهمگین همچون زلزله های منجیل و بم گردید، ذهن مسئولین و محافل علمی کشور را جهت یافتن راهکارهایی برای مقابله با وقوع چنین حوادثی به خود مشغول کرده و سبب برگزاری جلسات و همایش های مختلفی در این خصوص شده است. با تهیه و تصویب طرح جامع امداد و نجات کشور و با مشخص شدن شرح وظایف عمومی دستگاه ها در مراحل پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران و تشکیل کارگروه های تخصصی ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه، اولین قدم جهت مدیریت در بلایا و سوانح در کشور برداشته شد.

مدیریت در حوادث بسیار مهم و ضروری است به همین جهت مدیریت بحران در نظام امداد و نجات و ستاد حوادث و سوانح غیر مترقبه تعریف گردیده که مهمترین عوامل ارتقای مدیریت بحران توجه به پیشگیری و سرعت بخشی عملیات امداد رسانی و بازسازی است. لازمه برنامه ریزی و تصمیم گیری در اختیار داشتن اطلاعات صحیح در زمینه مربوطه می باشد. چنانچه باور داشته باشیم که تصمیم گیری و سیاستگذاری های خوب متکی بر اطلاعات درست است اهمیت و کیفیت اطلاعات و نظام های اطلاع گرا به خوبی روشن می شود. بدون شک تحقق این امر از طریق سنتی جمع آوری اطلاعات یعنی به روش کار زمینی و دستی مستلزم صرف زمان و هزینه های زیاد می باشد، دستیابی سریع به اطلاعات به منظور برنامه ریزی، تصمیم گیری، بهره برداری، نظارت و اجرا در شاخه های گوناگون علوم در جهان سبب رشد فناوری های نوین و از جمله سیستم های اطلاعات جغرافیایی گردیده است. امروزه از GIS برای اهداف متنوعی استفاده می شود و همگان کم و بیش با آن آشنایی دارند. برای نیل به اهداف مدیریت بحران، با استفاده از این سیستم اطلاعاتی و با تعریف لایه های اطلاعاتی مورد نیاز که در نهایت موجب شکل گیری GIS « مدیریت بحران» می شود می توان گام های بسیار بلندی در این راستا برداشت. در ادامه ضمن توضیح مختصری در خصوص GIS و مدیریت بحران به مشخصات GIS« مدیریت بحران» پرداخته و در نهایت برای توضیح بیشتر نمونه ای از عملکرد آن آورده می شود.
بحران و مدیریت بحران:
در طرح جامع امداد و نجات کشور مصوب هیئت وزیران تعارف نسبتا کاملی از دو مفهوم بحران و مدیریت بحران صورت گرفته است که در اینجا عینا آورده می شود. بحران به حوادثی اطلاق می شود که در اثر رخدادها و عملکردهای طبیعی و انسانی به طور ناگهانی به وجود می آید و مشقت و سختی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می کند و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری، فوری و فوق العاده دارد. همچنین مدیریت بحران فرایند عملکرد و برنامه ریزی مقامات دولتی و دستگاه های اجرایی است که با مشاهده، تجزیه و تحلیل بحران ها به صورت یکپارچه جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهای موجود تلاش می کنند از بحران ها پیشگیری نمایند تا در صورت بروز آنها در جهت کاهش آثار، امداد رسانی سریع و بهبود اوضاع تا سطح وضعیت عادی تلاش نمایند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی:
سیستم های اطلاعات جغرافیایی )Geographic Information Systems(که به اختصار GIS نامیده می شوند، سیستم هایی هستند که با استفاده از اطلاعات جغرافیایی منطقه و اطلاعات توصیفی جمع آوری شده ابزاری قدرتمند برای مدیران و برنامه ریزان کلان می باشند که با استفاده از آن می توانند سریعتر، دقیق تر و راحت تر اطلاعات مورد نیاز را به دست آورده و به برنامه ریزی صحیح بپردازند.