آب شناسي (دانش هيدرولوژي) در ايران باستان

جهش امپراتوري شكوهمند ايرانيان در زمان هخامنشيان و تعالي و ترقي آن در زمان ساسانيان، و ديرپايي اين تمدن مديون دانش آب شناسي ايرانيان يود.
مردمان ايران زمين از ديرباز به ارزش آب به عنوان ماده اي زندگي بخش و ارزشمند آگاهي داشتند. نياز طبيعي بشر به آب، وضع جغرافيايي فلات ايران و كميابي اين مايع گرانبها، ارزش اين ماده را نزد ايرانيان صدچندان نموده و آن را در جايگاه والايي قرار مي داده است. براي آنكه به ارزش والاي آب در ديدگاه ايرانيان باستان پي ببريم، كافي است كه نيم نگاهي به اوستاي زرتشت اندازيم.


آناهيتا، ايزد آب ها، كه گردونه او را در آسمانها چهار اسب ابر و باران و ژاله و شبنم ميكشيدند، يكي از بزرگ ايزدان پيش از زرتشت بود، و نيايشگاههاي او در كنگاور (كرمانشاه) و بيشابور (فارس) نمايان است، در اوستا مورد ستايش بسيار بوده و هم مرتبه ميترا (مهر) و اورمزد (اهورامزدا) قرار مي گيرد. آب در آيين زرتشت پاك است و مظهر پاكي و بايد كه همچنان پاك باقي بماند. زرتشت از اهورامزدا درخواست مي كند كه رودها را از آبي به سترگي شانه اسب لبالب نموده و به پيروان خويش مي آموزد كه آلوده نمودن آب، به هر شكل و گونه اش، خلاف دين و اهريمني است. اينچنين است كه شناخت آب در ايران باستان با وابسته داشتن صفات ويژه به آن و ارجمند داشتن اين ماده زندگي بخش آغاز مي شود. هنوز هم بازمانده آيين هاي ايزد آب ها در جاي جاي ايران برگزار مي شود كه براي نمونه مي توان به مراسم جوي روبي و بيل گرداني در دامنه آتشكده آتش كوه در نيمور، محلات اشاره نمود.