جزوه ی شناسایی گیاهان مرتعی از منابع ارشد | دانلود

دانلود جزوه ی شناسایی گیاهان مرتعی از منابع ارشد

این جزوه از واحدهای دوره ی کارشناسی رشته ی محیط زیست و همچنین از منابع آزمون کارشناسی ارشد رشته ی مرتع و آبخیز داری(جزوه ی شناسایی گیاهان مرتعی حسین آذرنیوند ) می باشد,دانلود این جزوه رو به شما پیشنهاد می کنم.


گیاه مرتعی:هر گیاه علفی یا بوته‌ای که در اراضی مرتعی و جنگلی رشد می‌کند را گیاهان مرتعی می گویند.


طبقه بندی گیاهان مرتعی ایران:


دولپه ایها : گیاهانى هستند که جوانه هاى آنها ۲ لپه (برگهاى بذری) تولید میکنند. معمولاً برگهائى با رگبرگهاى منشعب دارند و تعداد اندامهاى گل در آنها، چهار، پنج و یا مضربى از آنها است. آنها را برگ پهن نیز می نامند.
تک لپه ایها : گیاهانى هستند که جوانه هاى آنها یک لپه تولید میکنند. برگها داراى رگبرگهاى موازى هستند و تعداد اندامهاى گل در آنها سه یا مضربى از آن است. اساساً تعداد زیادى از گیاهان تک لپه هستند اما گیاهان مرتعی عمده در دو گروه یافت میشود (گرامینه ها و شبه گرامینه ها)…..


۱ . گرامینه ها – گراس ها- گندمیان :
برگها اغلب داراى ناخنک و بعضى اوقات گوشک هستند. نیام برگ دور ساقه پیچیده و ساقه گرد و مجوف است، میانگره ها توخالى هستند.
۲.شبه گرامینه ها- شبه گراس ها – شبه گندمیان :
برگها فاقد ناخنک و گوشک هستند و نیام برگها بهطور ممتد به دور ساقه پیچیده است. در بسیارى از گونه ها ساقه ها مثلثى هستند و میان گره ها پر و محکم هستند.


گیاهان مرتعی از لحاظ طول دوره رشد:


گیاهان یکساله:
گیاهانى هستند که تنها در یک فصل رویش میکنند
یکساله هاى تابستانه : بذرهاى این گیاهان در بهار جوانه زده و گل میکنند، در اواسط یا اواخر تابستان تولید بذر کرده و در پائیز میمیرند.
یکساله هاى زمستانه:
بذرهاى این گیاهان از اواخر تابستان تا اوایل بهار شروع به جوانه زنى میکنند. در اواسط یا اواخر بهار به گل نشستنه و دانه تولید می کنند و در تابستان می میرند. طبقه بندى یک گیاه تحت عنوان تابستانه یا زمستانه به میزان زیادى به شرایط جغرافیائى و آب و هوا بستگى دارد. براى مثال علف هرز خردل وحشى در کانزاس یک گیاه یکسالهٔ زمستانه است. در کانادا که فصل رشد کوتاهتر و سردتر است، خردل وحشى مثل یک گیاه یکسالهٔ تابستانه عمل می کند.
گیاهان دو ساله:
گیاهانى هستند که طول عمر آنها دو فصل رویش است. بذرها در بهار، تابستان یا پائیز سال اول جوانه می زنند و. بعد از اینکه انتهاء ساقه در معرض سرما قرار گرفت این گیاه در تابستان سال دوم گل داده و دانه تولید میکنند و سپس در پائیز می میرند.
گیاهان چند ساله:
گیاهانى هستند که با تولید اندامهاى رویشى قادر هستند بیشتر از دو سال زندگى کنند.
چندساله هاى ساده:
این گیاهان به وسیلهٔ اندامهاى رویشى از قبیل ریشهٔ پایاى، داراى یقه ،قادر به زمستان گذرانى هستند اما غالباً به وسیلهٔ بذر تولید مثل میکنند.
چندساله هاى خزنده :
این گیاهان میتوانند زمستان گذرانى کرده و توسط اندامهاى رویشى تولید مثل کنند و گیاهان مستقلى تولید نمایند. گیاهان از طریق بذر نیز میتوانند تولید مثل کنند. اندامهاى رویشى قابل تکثیر در این گیاهان عبارتند از:
ریزوم : ساقه هائى هستند که در زیرزمین به طور افقى رشد می کنند (داراى گره، میانگره و برگهاى فلس هست).
غده : ساقهٔ زیرزمینى متورم شده اى است که در انتهاء ریزوم به وجود می آید و داراى گره و میانگره هاى تحلیل یافته است.
پیاز : بافت برگى که براى ذخیرهٔ مواد غذائى تغییر شکل یافته است و روى یک ساقه طبق مانند واقع شده است.
استولون : ساقه هائى هستند که در روى زمین به طور افقى رشد می کنند. علیرغم تولید مثل رویشى گیاهان دیگر و طیف اصلى استولون ذخیرهٔ غذا نمی باشد.
ریشه هاى خزنده : این ریشه ها براى ذخیرهٔ مواد غذائى و تولید مثل رویشى تغییر شکل یافته اند. ریشه نسبت به اندامهاى رویشى دیگر تمایل بیشترى براى نفوذ به عمق خاک دارد و ظاهراً در مقابل روشهاى مختلف کنترل مقاومتر است.


دانلود

پسورد فایل : www.iranzist.ir

حجم فایل : ۶۹۲ کیلو بایت

نویسنده : حسین آذرنیوند

نوع فایل : pdf

منبع :مرجع محیط زیست ایران

فرسایش آبی و کیفیت خاک مراتع

فرسایش آبی و کیفیت خاک مراتع

فرسایش آبی مسیری را در سطح زمین می‌شوید. فرسایش ورقه‌ای با ضریب یكنواختی كم یا زیاد خاك را از سطح زمین بر می‌دارد. فرسایش شیاری یا گالی زمانی اتفاق می‌افتد كه رواناب متمركز شده كانالهایی را در دل خاك ایجاد كند. رسوبات ناشی از فرسایش در هر نقطه‌ای جایی كه سرعت حركت آب كند می‌شود، (پشت گیاهان، مناطق تخت) مثل رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و مخازن ته نشین می‌شود.

چرا فرسایش مهم است؟

از دست رفتن خاك سطحی ظرفیت خاك را برای كاركرد آن كاهش داده و قابلیت آن را در استفاده‌های مستمر بعدی از آن محدود می‌كند. فرسایش خاك سطحی را از بین می‌برد، لایه‌ای كه دارای مقدار بسیار وسیع مواد آلی، فعال به لحاظ بیولوژیكی و مواد مغذی است. قابلیت عموم گیاهان برای رشد پس از از دست رفتن خاك سطحی از بین رفته و یا محدود می‌گردد. فرسایش ساختمان خاك را از بین برده و مواد آلی خاك را در معرض تابش در داخل توده‌های خاك قرار داده و باعث تجزیه و از بین رفتن آنها می‌گردد. ساختمان خاك فرسایش یافته مقدار نفوذ آب را كاهش می‌دهد. فرسایش خاك سطحی غنی از مواد مغذی می‌تواند باعث تغییر پوشش به سمت گیاهان نامناسب و غیردلخواه مثل گراسها تا نمونه‌های بوته‌ای گردد.
فرسایش در خاكهای كم عمق ضخامت محدودة رشد ریشة گیاهان و مقدار هوا، آب و مواد مغذی در دسترس گیاهان را كاهش می‌دهد. رسوبات برداشت شده از طریق فرسایش ممكن است گیاهان و جاده‌ها را زیرخاك برده، یا در آبراهه ها، رودخانه‌ها، مخازن جمع شده و كیفیت آب را كاهش دهد. چه عواملی باعث فرسایش آبی می‌گردد؟

فرسایش از طریق ضبه و برخورد قطرات باران بر خاك لخت و قدرت آب در حال سقوط بر روی خاك سطحی ایجاد می‌شود. شدت فرسایش طبیعی بستگی به خواص خاك اصلی، شیب و آب و هوا كه با هم توانایی محل را در رشد گیاه و ایجاد پوشش تعین می‌كند، دارد. فرسایش شدید زمانی اتفاق می‌افتد كه پوشش گیاهی از بین رفته و فضای بین گیاهان بزرگتر شده و ساختار خاك بواسطة اختلال زیاد و كاهش ورود مواد مغذی از بین می‌رود. تراكم خاك رواناب را افزایش داده لذا باعث تشدید در فرسایش می‌گردد. خصوصیات بعضی از خاكها و گیاهان بر مقدار فرسایش تاثیر دارد. هر خاكی با خصوصیات معین دارای شدت فرسایش معنی هستند. خاك رسی و یا ماسه‌ای فرسایش پذیری كمتری نسبت به خاكهای سیلتی لومی دارند. هرچند خاكهای ماسه‌ای شكل گرفته از تجزیه سنگها دارای خاصیت فرسایش پذیری بالا هستند. خاكهای با اجزاء سنگی و یا پوسته‌های بیولوژیكی در مقابل ضربات آب باران حفاظت شده هستند. خاكهای همراه با مواد آلی جمع شده در آن در برابر فرسایش مقاوم، نفوذپذیری را افزایش و نتیجتا روانآب را كاهش می‌دهند. مقدار روانآب و قدرت فرسایندگی آب و انتقال خاك در شیبهای بالا و طولانی بیشتر است. خاكهای لخت در بین گیاهان مستعد فرسایش هستند. عوامل فرسایش كدامند؟
اندازه‌گیری فرسایش و خطر ایجاد فرسایش به صورت مستقیم مشكل است. مواردی از خواص خاك را كه می‌توان بر آنها تاثیر گذاشت و با مدیریت تغییر داد شامل پایداری خاك سطحی، پایداری در برابر متراكم شدن، نفوذ، تراكم و میزان مواد آلی خاك را می‌توان اندازه‌گیری كرد. اندازه گیری این خواص می‌تواند منجر به تعیین قابلیت فرسایش پذیری خاك محل گردد. شاخصهای چشمی (مشاهده‌ای) مربوط به فرسایش خاك عبارتند از:
*
لختی خاك

*
ریشه‌های بیرون آمده،
*
مناطق تخت (سكوهای ناشی از ته نشینی رسوبات در پشت موانع)
*
افزایش تعداد اتصالات الگوهای جریان آب در بین گیاهان،

*
ته نشینی خاك در محل تغییرات شیب،
*
تغییر در ضخامت خاك سطحی،
*
برون زدگی و دیده شدن خاك زیر سطحی در سطح،
*
وجود شیار، هد كت (HeadCutt) و پائین افتادگی در گالیها،
*
وجود رسوبات در آبراهه‌ها، دریاچه‌ها و مخازن و
*
كاهش رشد گیاهان.
با اندازه گیری فاكتورهای ذكر شده در طی چند سال می‌توان، محلهایی را كه در معرض فرسایش قرار دارند شناسایی و مدیریت نمود. استراتژیهای مدیریتی جهت كاهش فرسایش آبی

خطر فرسایش و پتانسیل احیاء بعد از فرسایش بایستی در هر طرح مدیریتی دیده شود. مناطق با خاك سطحی حاصلخیز به احتمال زیاد مجددا پس از یك بحران و اختلال قابل احیاء است. در مناطقی كه خاك سطحی به مقدار زیادی از بین رفته قادر نخواهد بود كه دوبارة به حالت اولیه و قبلی خود از نظر پوشش گیاهی برگردد. استراتژیهای مدیریتی شامل:
*
حفظ و یا افزایش پوشش گیاهی یا بذرپاشی روی سطح زمین از طریق به كارگیری طرحهای مدیریت مراتع مناسب
.
*
كاهش اختلالات خاك سطحی مخصوصا در مناطق خشك،

*
افزایش میزان نفوذ آب در خاك و بهبود پایداری خاك در برابر تراكم از طریق اصلاح، بهبود و یا حفظ كیفیت گیاهان موجود
*
كاهش چرا و عبور و مرور زمانیكه خاك مرطوب است و نتیجتا جلوگیری از كاهش نفوذ ناشی از تراكم و سفت شدن فیزیكی پوسته خاك می‌گردد.
*
احداث بندهای آبی،

*
و ...

معرفی برخی از گیاهان مرتعی و راهنمای کشت آنها

معرفی برخی از گیاهان مرتعی و راهنمای کشت آنها

کشور ایران از نظر وصعیت آب و هوایی و به ویژه میزان بارندگی دارای شرایط متفاوتی است
به طوری که در پاره ای از مناطق کویری و خشک بارندگی کمتر از ۱۰۰ میلی متر می باشد . جهت سهولت امر مرتعکاری و انتخاب گونه ها و روشهای مناسب بذرکاری لازم است با توجه به مطالعات پوشش گیاهی و تجدید حیات طبیعی و نیز بررسی هایی که در زمینه ی سازگاری گیاهان مرتعی انجام گرفته است کشور را بر حسب میزان بارندگی سالانه به مناطق مختلف تقسیم و گیاهان مناسب برای هر منطقه را به تفکیک معرفی نمود .

مناطق با بارندگی بین ۳۵۰-۱۸۰ میلی متر

مرتعکاری در مناطقی با بارندگی حدود ۲۰۰ میلی متر می بایستی در محل هایی انجام گیرد که خاک منطقه عمیق بوده و امکان ایجاد روشهای جمع آوری و پخش آب به منظور ذخیره ی نزولات آسمانی وجود داشته باشد .
گیاهانی که در این مناطق سازگار هستند عبارتند از
:
۱
- Agropyron desertorum
گیاهی است که نسبت به خشکی و سرما مقاومت زیادی دارد . روی انواع خاکها به غیر از خاکهای رسی سنگین و یا شنی به خوبی رشد کرده و تا حدودی نسبت به قلیایی بودن خاک مقاوم است . ارزش غذایی آن چنانچه پیش از مرحله ی ظهور گل مورد استفاده ی دام قرار بگیرد خیلی خوب است .تا کنون ۸ واریته ی اصلاح شده از این گیاه شناخته شده که واریته ی nordan از نظر مقاومت به خشکی و تولید علوفه دارای ارزش خاصی می باشد . عمق مناسب کاشت ۵/۱ سانتی متر و مقدار بذر جهت بذر کاری ۶ کیلوگرم در هکتار می باشد این گیاه حرارتهای ۲۰- تا ۴۰+ درجه ی سانتی گراد را تحمل مینماید
.
۲
- Agropyron cristatum
مهمترین واریته ی آن Fairway نام دارد که از نظر خصوصیات رشد شبیه Agropyron desertorum بوده فقط در نواحی مرتفع تر رشد مینماید و می توان برای مقاصد حفاظت خاک نیز از این گیاه استفاده نمود . این گیاه دارای ساقه های کوتاه با تعداد برگهای بیش از Agropyron desertorum می باشد . عمق کاشت و میزان بذر و قدرت تحمل سرما و گرما در این گیاه شبیه Agropyron desertorum می باشد
.
۳
- Agropyron riparium
گیاهی است ریزوم دار که می توان به عنوان گیاه مرتعی و نیز جهت حفاظت خاک از آن استفاده نمود .نسبت به خشکی و قلیایی بودن خاک مقاومت زیادی دارد . مهمترین واریته ی آن Sodar نام دارد . عمق مناسب کاشت ۵/۱-۱ سانتی متر و مقدار بذر برای بذر کاری ۶ کیلوگرم در هکتار می باشد و درجه حرارت های بین ۱۵- تا ۴۰+ درجه ی سانتی گراد را تحمل می نماید
.
۴
- Agropyron sibiricum
گیاهی است دایمی دارای خصوصیات مشابه Agropyron desertorum . مقاومت به خشکی این گیاه بسیار جالب توجه است به نحوی که در شرایط حدود ۲۰۰ میلی متر بارندگی نیز به خوبی رشد می کند . سایر خصوصیات این گیاه نظیر Agropyron cristatum می باشد با این تفاوت که سرمای کمتر از ۲۵- درجه ی سانتی گراد را تحمل می نماید .

ادامه نوشته