مهندسی آبخیزداری

          رشته کوههای سر به فلک کشیده البرز به سان حصارهای رفیع در نواحی شمال شهر تهران چشم اندازهای بدیع خلق کرده است. کوهستان کله قندی ( کلک چال ) با ارتفاع باور نکردنی 3 هزار و 340 متر بلندا از سطح دریا تا نیمه های فصل بهار برف های انبوه زمستانی را در تپه ماهورهای موسوم به  (عرق چین) حفظ می کند و صلابت آن از هر نقطه شهر تهران رصد کردنی است.

          ده ها چشمه جوشان درارتفاعات کلک چال تا پناهگاه (شیرپلا) و مسیر پیست اسکی پلنگ چال از ورای سنگان بند حصار بیرون می جهند و زلال و زمزمه وار بسمت آبشار سوتک در تنگ اوسون فرود می آیند، که یک بهشت چشمنواز را برای کوهنوردان به تصویر می کشند.

          در آن سوی رشته کوههای البرز دو رودخانه عظیم پر آب جاجرود و کرج جریان دارند که از به هم پیوستن ده ها نهر و رود شتاب می گیرند و در نواحی شمال شرقی و شمال غربی شهر تهران با خروشی دیر سال می گذرند.

          تا پیش از ساخت سد لتیان بر روی جاجرود در 35 کیلومتری شمال شرقی تهران و احداث سد کرج در فاصله 63 کیلومتری شمال غربی تهران ، سیلاب های ویرانگر بهاره بر خانه ها و کشت و کار زراعي کشاورزان اطراف جاجرود و شمال شهرستان کرج بخصوص تا 23 کیلومتري جاده کرج ـ چالوس فرود می آمد و ضمن بروز خسارت های قابل توجه مالی و از بین رفتن کشتزارهای وسیع ، مرگ می آفرید و نیستی ...

          با ساخت دو سد عظیم لتیان و کرج با هدف اولیه کنترل سیلاب های بهاره و جلوگیری از زیانهای ناشی از سیل های ویرانگر ، آب آشامیدنی شهر تهران نیز تامین شد و سپس با تولید انرژی برق ـ آبی و تنظیم آب برای مصارف زراعی هزاران هکتار در ورامین و حومه کرج به کشت و زراعت اختصاص یافت.

          اما تجارب سالیان بعد نشان داد که وقوع سیلابهای بهاره پایان نیافتنی است. فصل بهار با ریزش باران های موسمی همراه است درمواقع بارندگی و آب شدن برف موجود در کوههای البرز، اراضی در مسیر قادر نیست مقدار قابل توجه از این آب در حال حرکت را که بعد سیلابی می شود، حفظ کند و آن را نگهدارد. در نتیجه بارندگی از یکسو و سپس برف ذوب شده از کوههای البرز به صورت پدیده ای ویرانگر و تخریب کننده به سمت پایین دست به حرکت در می آید، به سان سیلابی که چند سال پیش از سمت گلاب دره شمیران با جریان واریزه بسیار تند جعفر آباد تجریش را در بر گرفت و خانه های بسیاری را درهم کوبید ...

 پروژه های آبخیزداری بیشتر از جنبه های پیشگیری سیلاب های ویرانگر بهاری قابل توجه است و متخصصان و کارشنا.سان آبخیزها با ایجاد بانکت، دیوارهای بلند سنگی، تراس و یا ساخت سکوبندی و غرس نهال و کشت علوفه و یا درختچه های مقاوم و سپس حفاظت اراضی حاشیه رودخانه ها، از شتاب تخریب کنندگی سیلاب های بهاره می کاهند و با انجام فعالیت هایی از این دست جریان واریزه ای سیل و سیلاب های موسمی را به شدت کاهش می دهند.

منبع :پیام سبز